‘What we learn with pleasure, we never forget’, schreef Alfred Mercier in de 19e eeuw. In hoeverre zijn wij ons hiervan bewust? Zijn we actief bezig met leren leuker maken of samenwerken leuker maken? Kijken we naar de mate van werkdruk die veel medewerkers in het onderwijs ervaren, zou je denken dat we niet meer leren met plezier….
Eind januari verzorgde ik meerdere workshops tijdens de NOT in de jaarbeurs en ging daar het gesprek aan met de deelnemers over de thema’s binnen Krachtig Vakmanschap. Uit het gesprek haalde ik deze top 5 tips / adviezen en voorwaarden voor plezier in leren en werken:
- Gebruik humor
- Geef ruimte
- Geef erkenning
- Enthousiasme!
- Wees positief
Gebruik humor:
Een deelnemer vertelde:’ ik voel mij vaak een cabaretier voor klein publiek, toppunt van plezier!’ Dat betekent niet dat van elk moment in de les een toneelstuk gemaakt wordt, meer dat alle onderwerpen, groot en klein, zwaar en licht, bespreekbaar zijn in de setting van de groep. Door gebruik te maken van non-verbale communicatie, je hele lijf, naast je verbale communicatie maakt zij het onderwerp interessant voor de student/leerling. Dat toppunt van plezier ontstaat als je merkt dat de student jou volgt, enthousiast wordt door jouw verhaal, meer wil weten en daarom actief aan de slag gaat met plezier in het onderwerp.
Geef ruimte:
Plaats een vis in een te kleine kom en hij wordt nooit groter. Dit geldt ook voor iedereen die iets wil leren: krijg je alleen maar ingekaderde opdrachten, dan voel je geen ruimte voor eigen inbreng of creativiteit. Het enige wat van je gevraagd wordt is de juiste antwoorden reproduceren aan de hand van de theorie of een opdracht. De leerstof wordt een invuloefening. Daar hoeft niets mis mee te zijn, als je alleen wil testen wat iemand onthouden heeft. Maar wat doe je als je wil zien hoe iemand zich ontwikkelt? Welke ruimte geef je om zelf te ontdekken wat je kunt of wilt leren?
Een van de deelnemers zette op de post-it:’zorg voor een krachtige leeromgeving waar studenten tot ontwikkeling kunnen komen’. Ik vroeg wat zij hier mee bedoelde en zij gaf aan: ’Geef ruimte om te leren. Ruimte om fouten te maken in een veilige omgeving, ruimte om onzeker te mogen zijn en ruimte om te mogen stralen van plezier, omdat je iets hebt ontdekt. Ik hoor nog vaak uitspraken als:’ ja maar dat moet van inspectie / CvB / OWC,…’ Gun studenten de ruimte, durf los te laten, want binnen de kaders is de ruimte net zo onbeperkt als daarbuiten!’
Geef erkenning:
Het klinkt zo logisch! En toch is dat niet zo. Veel leerwerk wordt nog beoordeeld met een cijfer of met O/V/G. In hoeverre is een ‘goed’ cijfer of een ‘G’ erkenning van hetgeen deze student laat zien? Ja, het staat leuk op een rapport, maar tegelijkertijd geeft het niet aan wat iemand echt kan, hoe creatief iemand is, of hoe hard iemand zijn best doet om steeds meer te kunnen of iets nieuws te leren. Vaak is de beoordeling / erkenning een vastgelegde vorm, vast gelegd in ‘eindtermen’ of ‘kwalificatiedossiers’ of ‘examenplannen’. Het is een afspiegeling van wat wij, de buitenwereld, vinden dat je moet kunnen na een bepaalde periode in het onderwijs, of na een bepaalde toets. Maar doen we hiermee recht aan het individu? Geven we erkenning voor wie hij of zij echt is? Bieden we hiermee genoeg handvatten om als volwassene de ontwikkelingen in de wereld aan te kunnen?
Ik zeg nee. Voor mij heeft erkenning te maken met het gesprek, echte aandacht, waardering voor wat iemand laat zien, ook al is dat helemaal buiten hetgeen gevraagd wordt volgens allerlei vastgelegde zaken. Voor mij is erkenning samen met de student zoeken naar zijn kwaliteiten, ruimte bieden om deze kwaliteiten te laten groeien en samen onderzoeken wat al past in de vastgelegde kadertjes en waar we aan gaan werken. Dat geldt niet alleen voor studenten, ook voor teams die samenwerken. Ook voor teamleden is het belangrijk dat je elk teamlid ziet en waardeert. Erken waar iemand goed in is en zet hem in op zijn kwaliteiten.
Enthousiasme!
Klinkt als een open deur. En kunnen we dat: altijd maar enthousiast zijn? Dat zal niet altijd lukken. Iedereen heeft te maken met tegenslag of gewoon een minder goede bui. Toch, als je doet waar je goed in bent, volgt enthousiasme vanzelf. Daarom zijn de eerste 3 punten belangrijk: worden jouw kwaliteiten erkent door je collega’s? Grote kans dat je met meer enthousiasme je werk uitvoert dan wanneer je op een klus gezet wordt waar jouw kwaliteiten niet liggen. Vaak is zo’n klus een energie-slurper, die je letterlijk leeg trekt, waardoor je plezier in je werk daalt, je humor je in de steek laat en je op de koop toe ook nog eens geen erkenning krijgt….
Alles kunnen is niet nodig en overal goed in zijn ook niet. Je mag fouten maken, je hebt ruimte nodig om te leren en dat samen maakt dat je enthousiast aan de slag kunt.
Ik denk nog vaak terug aan een van mijn docenten aan de opleiding pedagogiek. Paul Jeunhomme heette hij en hij wist alles van het boek Emile van Jean Jacques Rousseau en de filosofie achter dit boek. Hij bracht dit zo enthousiast over, je zag aan zijn non-verbale communicatie hoeveel liefde hij zelf voor het vak had, maar ook zijn manier van vertellen bracht zoveel passie over, dat ik ook echt elke letter uit het boek wilde lezen en begrijpen wat Rousseau bedoelde met zijn pedagogisch handelen.
Tot slot: wees positief.
Het is niet altijd eenvoudig, dat erken ik. Een tip van een van de deelnemers om meer positiviteit te ervaren:
‘Schrijf elke dag op welke 3 fijne dingen je vandaag meemaakte. Dat kunnen kleine dingen zijn, zoals een lekker kop koffie of thee, een groet van iemand in het voorbijgaan, maar ook grote. Het gaat erom dat je erkent dat er elke dag wel iets goeds voorbijkomt in je leven!’.
